Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

àchina , nf: àghina, àgina, àina, àniga, àxina Definitzione su frutu chi bogat sa bide, a gurdone, a pibiones prus o prus pagu cracos e matucos segundhu sa calidade / crezes de àghina: de mústiu (abbosa meda), de manigare (a pipiones prus maduros, aghedhosa), de pabassa (aghedhosa, cun pagu sèmene, bianca); apiconi de àxina = budrone, apisile; su fodhone = su fodhi, su pillonchedhu de su pibioni; àxina abbinada = ua cota azummai guastèndhesi in su fundhu, cun su pipione modhe modhe e mesu torradu a su fodhe / calidadis de àxina po papai: apesòrgia, arbasólica, arretallau, galopu, litàchina/titiaca, muscatellò; calidadis de àxina de mustu: alveniadu, arremungiau, barriadòrgia, bovale, bovaledhu, carenisca, cuscusedha, laconarzu, mantzesu, muristellu, nuragus, pascale, retagliadu, semidanu, sintzilosu, zirone / àxina de coloru = zenia de erba chi faghet subra sas rocas, de sas caberturas (Sedum andegavense) Sinònimos e contràrios ua Frases s'àxina ocannu est bella ingrania ◊ s'àgina ocannu est bella e sa sarmenta sana ◊ po s'ierru si apicat s'àghina, si arrimat sa figu de giuncu e sa pilladra de pira matzi niedha Terminologia iscientìfica bng Ètimu ltn. acina Tradutziones Frantzesu raisin Ingresu grapes Ispagnolu uva Italianu uva Tedescu Trauben.

ainàta, ainàtza , nf: ainnatza Definitzione su chi abbarrat de s'àghina pustis bogau su mustu (fodhone, sèmene, iscovili o isporra) Sinònimos e contràrios banatza* Tradutziones Frantzesu marc de raisin Ingresu marc Ispagnolu orujo Italianu vinàcce Tedescu Weintrester.

ammustài , vrb: ammustare Definitzione catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fouler le raisin Ingresu to press grapes Ispagnolu pisar la uva Italianu pigiare l'uva Tedescu die Trauben pressen.

banàtza , nf: benassa, benatza, binansa, binassa, binata, binatza, vinata Definitzione su chi abbarrat de s'àghina candho ndhe ant bogau su mustu: fodhe, sèmene, carena Sinònimos e contràrios ainata, natza Frases faint piriciolu de sa benassa prentzada Ètimu ltn. vinacea Tradutziones Frantzesu marc de raisin Ingresu marc Ispagnolu orujo Italianu vinàcce Tedescu Weintrester.

bruscàu , nm Definitzione tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Sinònimos e contràrios cracadolza Frases po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu meule à écraser le raisin Ingresu grindstone Ispagnolu moledora Italianu màcina per uva Tedescu Traubenmühle.

frobbàdu , nm Definitzione una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus Tradutziones Frantzesu raisin "torbato" Ingresu kind of white grapes Ispagnolu cepa de uva blanca y el vino que da Italianu torbato Tedescu eine sardische Wein sorte (trauben).

muscadédhu , nm, agt: muscadellu, muscaredhu Definitzione genia de bide chi faet àghina bianca cabudàrgia a gurdonedhos piticos e pibione piticu, druche meda, e su binu chi faet / m. burdu = nuragus; m. de mari = zenia de cóciula, fintzas sos os de su prupu e de sa sépia Sinònimos e contràrios muscau 1, nuscadellu / cdh. muscatedhu Frases po sant'Anna essit su muscaredhu 2. tenimus un'àrbure de pira muscadella Terminologia iscientìfica frt Tradutziones Frantzesu raisin muscat, muscat Ingresu muscat (el) Ispagnolu moscatel Italianu moscato Tedescu Muskateller, Muskateller.

muscadellòne , nm: muscategliò, muscatellò Definitzione genia de bide e àghina a pibiones matucos, aghedhosa, tostada, druche meda Sinònimos e contràrios nuscadellò / ttrs. muscadedhoni Frases su muscatellò est àxina bella scrichiolàcia Terminologia iscientìfica frt Ètimu ctl. muscatellò Tradutziones Frantzesu raisin muscat Ingresu muscat (el) Ispagnolu moscatel Italianu moscato Tedescu Muskateller.

pabàssa , nf: papàscia, papassa, pobassa, popassa Definitzione àghina de calidade bella a pibiones mannos tostaos, cun pagu pisu, sicada ispibionada, e impreada pruschetotu po fàere druches Frases candho de su prugadóriu arribbaiaus a domo su casigione fut prenu de trigu, fae, gíngiulu, pilladra, chíghere, pabassa, figu de giuncu, nenciola e castàngia ◊ zughet su coro sicadu che pabassa ◊ de su barrali mannu teneus is cantinas prenas de pabassa… Terminologia iscientìfica mng Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu raisin sec Ingresu raisins Ispagnolu pasas Italianu uva passa Tedescu Rosine.

pibiòne, pibiòni , nm: pipione, pubugione, pubujone, pupione, pupugione, pupujone, pupuxone, pupuzone Definitzione su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari Sinònimos e contràrios aginedhu, pubone / cdh. pupioni Frases gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza 2. no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus Terminologia iscientìfica rbr, crn Tradutziones Frantzesu grume, grain de raisin Ingresu grape Ispagnolu grano Italianu àcino Tedescu Beere der Weintraube.

prudòne , nm: brutone*, prutone, pudrone, pudroni, purdoni, putrone, vurdone Definitzione sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu Sinònimos e contràrios budrilloni, gudrilloni, gudroni, iscala 1, trone Frases prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu grappe de raisin Ingresu bunch of grapes Ispagnolu racimo Italianu gràppolo d'uva Tedescu Weintraube.